|
қилиб қўяди. Бу неъмат фаришталарда мавжуд эмас. Аллоҳ ҳар қандай нуқсонлардан Покдир. Беҳисоб неъматлари учун Унга ҳамд бўлсин!
@ @ @
وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلاَئِكَةِ اسْجُدُواْ لآدَمَ فَسَجَدُواْ إِلاَّ إِبْلِيسَ أَبَى وَاسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ
– „34. Эсланг, (эй Муҳаммад), Биз фаришталарга Одамга таҳзим қилинг дейишимиз билан саждага эгилдилар. Фақат Иблис кибр ва ор қилиб — кофирлардан бўлди“. [2:34]
Аллоҳ Таоло Одам а.с.ни яратганидан кейин фаришталарга Одамга сажда қилишни буюрди. Ҳаммалари унга сажда қилдилар. Бу оятдан қуйидагилар тушунилади:
1- Аллоҳ Одамга сажда қилишга буюрди. Сажда эса маълумки, фақат Аллоҳгагина хос бўлган ибодатдир.
وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ
– „Мен жин ва инсни фақат Ўзимга ибодат қилишлари учунгина яратдим“. [51:56]
Шунинг учун бу ердаги Одамга сажда қилиш ҳақидаги буйруқ қатъий буйруқдир яъни, фарздир. Чунки агар у фарз амал бўлмайдиган бўлса, Одамга сажда қилиш гуноҳ ва куфр бўларди. Мана шу усул фанидаги тадқиқотларга кўра, бу буйруқнинг қатъийлигига далилдир. Шунинг учун бу ердаги (اسْجُدُوا ) деган буйруқ мазкур қаринага биноан вожибликни ифодалайди.
2- Шундай қилиб иблис лаъиннинг сажда қилмаслиги Аллоҳнинг фармонига осийлик қилишидир. Лекин иблис тарафидан бўлган бу осийлик Аллоҳ фармонининг тўғрилигини инкор этиш бўлди. Шунинг учун иблис кофирга айланди. Чунки Аллоҳнинг буйруғини инкор қилган кимса кофир бўлади.
قَالَ مَا مَنَعَكَ أَلاَّ تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْتُكَ قَالَ أَنَاْ خَيْرٌ مِّنْهُ خَلَقْتَنِي مِن نَّارٍ وَخَلَقْتَهُ مِن طِينٍ
– „(Аллоҳ) деди: «Сенга буюрган пайтимда нима сени сажда қилишдан тўсди?». «Мен ундан (Одамдан) яхшироқман. Мени оловдан яратгансан. Уни эса лойдан яраратдинг», деди у“. [7:12]
Яъни, иблис лаъин Аллоҳнинг буйруғини нотўғри, деб ҳисоблади. Шунга биноан, қайси бир одам қатъий фарзни инкор қилгани ҳолда бажармаса, кофир бўлади. Бу масалада ҳеч қандай шубҳа ҳам, ихтилоф ҳам йўқ.
3- Бу ердаги истисно мунқатиъ (узилган) истиснодир.
فَسَجَدُواْ إِلاَّ إِبْلِيسَ أَبَى
90-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204